Kaders actualisatie toelatingscriteria Schulddienstverlening: Rechtvaardige portier bij de deur

Op donderdag 29 oktober heeft de VVD de wethouder haar kaders meegegeven voor de actualisatie van het meerjarenbeleidsplan schulddienstverlening. Aanleiding hiervoor was het onderzoek van de Rekenkamercommissie (RKC) naar de wachttijden in de schulddienstverlening.

In dit onderzoek adviseert de RKC de raad opnieuw te valideren wat het politieke draagvlak is voor de huidige toelatingscriteria. Deze mogelijkheid heeft de raad bij de behandeling van het meerjarenbeleidsplan, deze wordt momenteel door het college geactualiseerd en in het eerste kwartaal van 2016 aan de raad aangeboden.

In de commissie Samenleving is deze politieke discussie echter alvast opgang gekomen door een notitie van de PvdA, CDA en de SP over schuldhulp. Wij hebben deze partijen tijdens de raad uiteraard gecomplimenteerd op hun inzet.

Dat de schulddienstverlening beter zou kunnen is door de behandeling duidelijk geworden. Als er onnodig dichte deuren en hoge drempels zijn die de toeleiding tot schulddienstverlening onnodig frustreren dan moeten we daar natuurlijk iets aan doen. Dat vindt de VVD ook. Hierbij valt te denken aan de toelatingscriteria met betrekking tot het eigen woning bezit.

Tijdens de behandeling in de raadsvergadering heeft de PvdA alvast samen met andere partijen een kaderstellende motie ingediend met onderdelen die in het geactualiseerde beleidsplan opgenomen moesten worden. Uiteraard heeft de VVD daar welwillend aan meegedacht, maar zoals voor velen geen verrassing zal zijn, kon de VVD deze kaders niet allen 1 op 1 overnemen.

Door in te stemmen met deze motie, zou de VVD het risico lopen met vastgebonden handen de discussie in 2016 aan te moeten gaan. Omdat wij onze handen vrij willen houden heeft de VVD besloten ook een kader mee te geven.

In de raad werd onder andere aandacht gevraagd voor het terug laten komen van de eigen verantwoordelijkheid. De VVD is zich er van bewust dat ‘eigen verantwoordelijkheid’ in de volksmond al snel wordt overgenomen als in de kou laten staan maar dat is zeker niet de intentie van de VVD. Als gemeente kun je mensen ook ondersteunen in hun eigen verantwoordelijkheid. In Haarlem doen wij dit als regisseur. Maar aanspraak op ondersteuning is niet vrijblijvend, mensen moeten hun afspraken nakomen. Een acteur moet immers ook de tekst instuderen voor de film van de regisseur. Zonder medewerking en inzet kan geen enkele film een succes worden.

Daarnaast heeft de VVD de wens geuit om in het plan uitgebreide aandacht te besteden aan de onder druk staande toelatingscriteria. Daartoe heeft de VVD dan ook een motie ingediend: Schuldhulp, een deur met een rechtvaardige portier.

De reden om deze motie in te dienen is de tendens van de linkse meerderheid om de deur wagenwijd open te zetten en geen criteria te handhaven.  Bij het meedenken bij de PvdA motie heeft de VVD samen met D66 haar input gegeven m.b.t. een gewenste variantenstudie van toelatingscriteria. Op verzoek van de VVD en D66 is in de PvdA motie dan ook het volgende verzoek aan het college opgenomen:

“Een verkenning (variantenstudie) van de toelatingscriteria/uitsluitingsgronden waarin zowel de praktische, juridische, financiële implicaties als de maatschappelijke kosten en baten van de verschillende mogelijkheden worden toegelicht”.

Zoals gezegd was het voor de VVD uiteindelijk geen optie om alle kaders uit de waslijst motie van de PvdA te steunen. Op de stap van de VVD om over dit punt vervolgens zelf een motie in te dienen  volgde vanuit het de PvdA veel kritiek op de VVD.  Wij sluiten volgens de PvdA de deuren en laten mensen in de kou staan terwijl die deur altijd open moet staan.

Maar zoals gezegd kan de VVD zich niet voorstellen dat er geen rechtvaardige criteria zouden kunnen zijn. Daarom heeft de VVD in haar motie het college tot het volgende opgeroepen:

“Verzoekt het college In het geactualiseerde meerjarenbeleidsplan een variantenstudie op te nemen van toelatingscriteria en uitsluitingsgronden die toegepast kunnen worden. Waarbij wij het college tevens verzoeken om zich te verdiepen in de diverse criteria die door verschillende gemeenten worden gehanteerd. Omdat deze criteria niet altijd ‘zwart-wit’ zijn verzoeken wij het college daarbij tevens aandacht te besteden aan de praktische, juridische en financiële implicaties zodat wij bij de behandeling van de nota o.b.v. verschillende invalshoeken onze nieuwe objectieve criteria vast kunnen stellen. De maatschappelijke kosten en baten van deze opties horen daar uiteraard ook onderdeel van uit te maken”.

Enkele voorbeelden die de VVD hierbij in het debat heeft aangedragen zijn criteria die in andere steden worden gehanteerd. Bijvoorbeeld een verzoeker die zich ten opzichte van de medewerkers, belast met werkzaamheden die voortkomen uit het schuldhulpverleningstraject, misdraagt, dus gedrag dat in het normale menselijke verkeer in alle gevallen als onacceptabel kan worden beschouwd.

Of als ondubbelzinnig blijkt dat de verzoeker zijn beschikbare middelen niet wil gebruiken ter delging van zijn schulden. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om verzoekers die niet noodzakelijke uitgaven doen en weigeren hun uitgavenpatroon aan te passen aan hun inkomenssituatie (= een sluitende begroting op basis van de beslagvrije voet) door bijvoorbeeld hun auto te verkopen.

Of wanneer de verzoeker aangeeft dat een ander zijn schuldproblemen moet oplossen en hij zichzelf onvoldoende wil inzetten en/of niet lerend opstelt.

Na een stevig debat met de PvdA over deze dichte deuren gaf de wethouder in haar termijn een reactie op de motie. Haar reactie was verbazingwekkend, volgens de wethouders was het niet mogelijk om deze varianten te onderzoeken voordat het geactualiseerde beleidsplan naar de raad gaat. Waarop de VVD aangaf dat er geen beleid vast te stellen valt zonder onderbouwing voor het wel of niet toepassen van toelatingscriteria.

Je kunt als raadslid toch geen beleid vast stellen zonder dat je op de hoogte bent van de implicaties van dat beleid? Deze mening was ook D66 toebedeeld. Liever uitstel van het vaststellen van het nieuwe beleid dan beleid vaststellen zonder inhoudelijke gronden. Wat hebben wij er immers aan om nadat wij het nieuwe beleid hebben vastgesteld en de linkse meerderheid de deur wagenwijd heeft opengezet nog als mosterd na de maaltijd een variantenstudie te ontvangen.  

Uiteindelijk werd de motie van de VVD met steun van D66, SP, CDA, OPH, Trots en HvH aangenomen. De PvdA en GroenLinks stemden tegen deze motie. Vreemd aangezien vrijwel hetzelfde punt ook is opgenomen in de PvdA motie, de partijen stelden echter dat het niet nodig was om te wachten op de objectieve informatie over criteria voordat wij ons beleid vaststellen.

Hierdoor werd duidelijk dat de PvdA en GroenLinks nooit de intentie hebben gehad om de informatie waarin ook in hun motie werd opgeroepen serieus te nemen. De deur moet altijd open staan, dit staat eigenlijk ook al in de motie van de PvdA: ‘De werkwijze waardoor wordt voorkomen dat Haarlemmers geen toegang hebben tot schuldhulp’.

De VVD kiest voor een deur met een rechtvaardige portier.  Wat rechtvaardig is moet blijken uit de objectieve variantenstudie die de wethouder dankzij de VVD in het beleidsplan op moet nemen.