Nieuwe Haarlemse traditie: Verantwoordingsdag jaarstukken

Op donderdag 27 juni werd in de Haarlemse gemeenteraad voor het eerst een speciale raadsvergadering gehouden voor de behandeling van de jaarstukken en jaarrekening van de gemeente Haarlem. Een verantwoordingsdebat zoals we deze ook in Den Haag kennen.

Lees hier de bijdrage van de VVD:

Voorzitter,

De VVD is erg blij dat onze wens tot een avond speciaal in het teken van een verantwoording debat vanavond voor het eerst gestalte heeft gekregen. Het wordt ook wel gehaktdag genoemd, ik heb altijd geleerd dat woensdag gehaktdag is en dat was dus gisteren al. Daarnaast klinkt gehaktdag in de ogen van een vegetariër ook nogal bloedig.

Dus laten we het houden bij de term verantwoordingsdag. En verantwoording volgt uit meerdere verantwoordelijkheden die wij hier in deze zaal dragen, wij als fractie, als raad maar ook het college draagt een belangrijke verantwoordelijkheid. En met een veelheid aan fracties zien we ook een verscheidenheid aan meningen over de vraag wanneer is iets goed gegaan, wat mag iets kosten en waar onze prioriteiten liggen. Daarom is het van belang dat we werken met de juiste indicatoren.

Wat we naast onze verantwoordelijkheid gemeen hebben en daar steek ik mijn hand voor in het vuur, dat is onze liefde voor deze stad. Een stad die een trots oproept of je hier nou bent geboren of niet. Een stad met kansen en uitdagingen. En die uitdagingen daar staan wij hier in deze zaal ook voor. De stad verbindt ons en we willen allemaal het beste voor onze Haarlemmers, alleen kijken we net zoals de verscheidenheid van Haarlemmers dat doet ook als fracties allemaal door een verschillende bril.

Wat de VVD betreft doen het college en de coalitie dat iets te vaak door een te zonnige of roze bril, dat begint overigens al in de inleiding waar voor het gemak de achterstanden van de WMO niet zijn opgenomen. Ook is het college positief over het onderhoudsniveau van de stad, ik zou zeggen stap op de fiets in de auto of ga lopen en kijk hoe de wegen erbij liggen en hoe de afvalbakken in het centrum uitpuilen. Luister daarbij eens goed naar de bewoners van de wijken die u passeert en nog belangrijker geef een antwoord waarmee u de zorgen serieus neemt.

Dus laat ik beginnen met het bedanken van de rapporteurs die zich hebben ingezet om deze eerste verantwoordingsdag mogelijk te maken. Zonder hun inzet was dit niet mogelijk geweest. Ik ben blij dat onze Peter daar ook een steentje aan bij heeft kunnen dragen. We vragen veel van de rapporteurs en ze hebben ons veel waardevolle informatie en aanbevelingen geleverd.

 Deze informatie en aanbevelingen zijn stevig en die nemen we dan ook mee in de vragen die ons vanavond als raad voorliggen: 

  • De vraag of het college in overeenstemming met de begroting en de in de kadernota gestelde kaders heeft gehandeld;

  • Of het college de prestaties heeft geleverd en de doelstellingen heeft gerealiseerd en

  • Of wij instemmen met de aanbevelingen van de rapporteurs

Als we kijken naar de hoeveelheid kritiek en fouten die de rapporteurs in de scope van het onderzoek zijn tegengekomen… Hoeveel meer was er dan naar boven gekomen als we deze exercitie over de gehele stukken hadden uitgevoerd? Dat zet tot denken.

 

Ik kan u wel vertellen, dat geeft je als raadslid een slecht gevoel. Een slecht gevoel vanwege de verantwoordelijkheid die je voelt voor je controlerende taak. Kunnen we die taak op dit moment goed uitvoeren? Ik vrees dat het antwoord nee is.

Daar bovenop komt een wederom kritische brief van de RKC over de indicatoren bij de Kadernota die we volgende week bespreken. Gaat het ooit goedkomen met het kunnen vaststellen van de doelmatigheid en doeltreffendheid van het beleid?

Ook de accountant heeft weer grondig onderzoek verricht. De accountant geeft aan dat we in control zijn, met dank aan het auditteam want er valt nog veel te verbeteren in de eerste en tweede lijn. De jaarrekening geeft volgens de accountant een getrouw beeld en is rechtmatig. Maar rechtmatig is slechts 1 van de parameters voor de raad om de jaarstukken op te beoordelen.

Doeltreffendheid en doelmatigheid blijven openstaan. En daar heeft de VVD vragen bij.

Net als de rapporteurs waren er bij de VVD veel vraagtekens bij het lezen van de stukken. Duidelijk is dat de schuld omhoog gaat. Maar kunnen we de vraag beantwoorden of we daarvoor terug hebben gekregen wat was beloofd? Daarvoor hebben we nu gelukkig deze verantwoordingsdag. Volgende week bij de Kadernota voeren we het debat of u ook de financiële verantwoordelijkheid heeft genomen of dat u zaken op de langere termijn heeft geschoven. Daar lijkt het wel op. Maar zoals gezegd, dat debat voeren wij volgende week.

Dus blikken we hier ook alleen terug op het gevoerde beleid, wat hebben we gedaan, wat heeft het gekost en wat hebben we daarvoor teruggekregen.

De conclusies van de rapporteurs liegen er niet om:

De jaarrekening verschilt nogal eens qua tekst, doelstellingen en cijfers met de begroting. Informatie over wat we hebben gedaan en wat we niet hebben gedaan wordt niet consequent toegepast.  

    • Prestaties van nog niet gestarte acties worden al in de weging meegenomen. Maar ook niet geleverde prestaties worden niet toegelicht. Waar zijn onze beloofde bomen gebleven? Deze coalitie zou bomen bij gaan planten maar we hebben er nu 500 minder dan begroot. Er zijn slechts 10 bomen bijgekomen.

    • In het coalitieakkoord en de begroting waren allemaal wilde plannen opgenomen, doen is het motto. Maar het college heeft bijna geluk dat sommige dingen niet van de grond zijn gekomen waardoor er geld op de plank blijft liggen. Het positieve saldo van 5 ton is een geluk bij een ongeluk omdat we vacatures niet vervullen en projecten worden doorgeschoven.

    • Het college is in het jaarverslag positief over de inzet van de versnellers van het sociaal domein, maar spreekt dat tegen door in de Kadernota 400.000 euro te gaan snijden op basis van efficiency.

    • Van alle doelen hebben we slechts 45% volledig gerealiseerd en zelfs die cijfers zijn discutabel omdat nog niet gestarte acties al worden meegenomen. Dus klopt het wel wat we hier lezen?

En dat zien we ook bij de smileys, deze worden namelijk erg selectief toegepast en verdoezelen het resultaat, maar ik verwacht niet dat de raad daar intrapt na onze jarenlange discussies over de inkleuring van de smileys.  

    • Een interessant voorbeeld is een groene smiley op minder parkeeroverlast. (p.126) De streefwaarde was 27% maar de werkelijke parkeeroverlast was 35% De overlast neemt in tegenstelling tot wat er staat dus NIET af maar is toegenomen. Dit zou dus keihard een rode smiley moeten zijn. Ondanks achteruitgang van de overlast, heeft het college wel flink kunnen cashen op het parkeren dus wellicht vandaar de groene smiley? 8 ton meeropbrengsten.

    • De druk op de woningmarkt en wachttijden zijn opgelopen maar ook daar gewoon een groene smiley. Er zijn 837 woningen toegevoegd terwijl u er per jaar ruim 1400 zou moeten toevoegen.

    • En een groene smiley voor het verhogen van de woonlasten, snapt u het nog?

Voor de oplettende lezer komen onderwerpen ook terug onder een andere naam 

    • Zo is de Figeebrug later opeens de in daadwerkelijk maar liefst 4,8 miljoen kostte. Of er dankzij deze brug mensen vanuit de auto op de fiets zijn gestapt dat kunnen we niet meten. 

En cijfers zijn foutief meegenomen   

    • Denk hierbij aan de omvang van ons restafval, de cijfers in het jaarverslag komen niet overeen met het vorige jaarverslag.

Ook bij prestaties ontbreken indicatoren waardoor zaken niet controleerbaar zijn. De link tussen beleid en beoordeling en link tussen beleid en financiën ontbreken.

Het college heeft zijn best gedaan om dingen te realiseren maar omdat de doelen niet meetbaar zijn is het niet te controleren of alles is uitgevoerd.  

    • Zo heeft het college wel mooi werk verzet met het ‘ik doe mee’ project om mensen vanuit de bijstand naar werk te helpen. Maar omdat ook hier de doelen niet meetbaar zijn kan het college hier ook niet pronken met de goede resultaten, die er wel degelijk zijn. Daarom geven wij hier maar een compliment voor het uitgevoerde beleid.

    • Waar wel duidelijk is dat we geen voortgang boeken is bij de verklaring gelijke behandeling sport, nog steeds hebben maar 70 van de 114 verenigingen deze verklaring getekend. Wethouder u moet hier echt mee aan de slag.  

Oftewel: De jaarrekening biedt onvoldoende samenhang van doelen, prestaties en middelen om tot een juist oordeel te komen.  

Het college doet de gemeenteraad tekort omdat de raad onvoldoende kan controleren of de doelen al dan niet behaald zijn. De raad kan daardoor onvoldoende controleren of het beleid werkt of niet en kan daardoor ook haar kader stellende rol niet goed vervullen. En een correcte informatiepositie, zo heeft u gisteren tijdens de interpellaties ook kunnen merken is van essentieel belang.  

Voorzitter, u voelt het misschien al aankomen. De VVD voelt zich na het controleren van deze stukken een docent met een dilemma. Geef je de student een 6 min of een onvoldoende? Wordt het misschien toch een gehaktdag?  

Dat laten we afhangen van de termijn van het college. Weet het college ons te overtuigen, zegt zij toe dat zij lessen gaat trekken en gaat verbeteren zodat zij het nu met de hakken over de sloot het gaat halen of zakt het college alsnog?  

Met de aanbevelingen van de rapporteurs zullen wij uiteraard wel instemmen. En over de inhoud van het nieuwe beleid komen we elkaar volgende week tegen.

De VVD heeft uiteindelijk niet ingestemd met de stukken.