Beter luisteren en meer
leveren.
Voorzitter, vandaag blikken we
terug op vorig jaar (2022). Het jaar dat nog begon in een lockdown vanwege
het Coronavirus. Het Coronavirus dat grote risico’s voor de
volksgezondheid meebracht. En een groot beroep deed op onze vrijheid. Het jaar
waarin Rusland de verschrikkelijke oorlog in Oekraïne startte.
Waarin Haarlemmers op allerlei manieren de Oekraïense vluchtelingen hebben
geholpen. Nodig en hartverwarmend. En het jaar waarin deze oorlog heeft geleid
tot plotseling stijgende energiekosten en waarin veel
huishoudens en ondernemers in korte tijd na Corona een tweede financiële klap
kregen te verduren.
Tot op de dag van vandaag hebben
deze ontwikkelingen impact op onze samenleving. Ontwikkelingen die ons ook
afleiden van de grote uitdagingen waar onze stad voor staat. Een kort
experimentje: ik vraag u allen uit om de volgende vragen – in gedachten – te
beantwoorden met ja of nee.
- Kunnen onze jongeren
betaalbaar wonen?
- Kun je in Haarlem rekenen
op goede zorg?
- Kun je in Haarlem jezelf
zijn en ’s avonds veilig over straat?
- Zorgen we wel goed genoeg
voor het milieu?
- Kunnen Haarlemmers hun
rekeningen betalen?
De geloofwaardigheid van het
gemeentebestuur hangt af van het antwoord op dit soort vragen. Heeft
het college de doelen van de gemeenteraad gerealiseerd? Wat was de kwaliteit
van de uitvoering en heeft het effect gehad voor de Haarlemmers? Het
college heeft er ruim 300 pagina’s over geschreven, waarvoor dank. De
accountant heeft ernaar gekeken, de auditcommissie, onze duisenberg-rapporteurs,
en de commissies. Ook dank. Maar wat is het beeld dat wij daaraan over
houden? Samengevat: Het college levert te weinig en luistert slecht.
- Woningnood: op het gebied van de
woningbouw is het dit college weer niet gelukt om te leveren. De wachttijd
voor sociale huur is al jarenlang abominabel. 8 jaar wachten op een woning
is natuurlijk absurd. De sociale huurvoorraad is met 522 woningen gedaald.
Dit soort getallen zijn funest voor het vertrouwen van jongeren in de
gemeente. Wat is de boodschap van de wethouder Wonen aan
iemand die nu 4 jaar op de wachtlijst voor een sociale huurwoning staat en
nog vier jaar te gaan heeft?
- Zorg: Ook op het gebied van
zorg heeft het college grote moeite om te leveren. De inkoop van zorg en
ondersteuning is met enige hobbels goed verlopen. Toch ervaren Haarlemmers
nog steeds wachttijden en er is een grote groep die aangeeft dat de zorg
en ondersteuning van de gemeente niet heeft geleid tot een betere
kwaliteit van het leven. Wat is de boodschap van de wethouder zorg
aan deze mensen?
- Veiligheid: En als je aan Haarlemmers
vraagt of Haarlem een veilige stad is, zegt een kwart nee. verkeer
is onveiliger geworden. Maar ook blijkt het opstarten van de hulp bij
huiselijk geweld en kindermishandeling zwaar onder druk te staan. Je
niet veilig voelen in je eigen stad, niet veilig zijn, dat doet iets met
het vertrouwen in de overheid.
- Financieel: Tot
slot het geld. De belastingen in Haarlem zijn veel te hoog. Dat vindt niet
alleen de VVD, dat vindt de toezichthouder, en nog belangrijker dat vinden
de meeste Haarlemmers. Zeker in tijden van hoge inflatie past de gemeente
soberheid.
Het college levert te weinig. Het
gebrek aan capaciteit (FTE) en uitvoeringskracht zien we terug in de
uitvoering van het beleid, maar we zien het ook ten aanzien van de
investeringen. Het gemeentebestuur zou er goed aan doen om te onderzoeken wat
de diepere oorzaken zijn van het gebrek aan realisatie. En wat kan de
gemeenteraad voor ons dagelijks bestuur hierin betekenen? Richting de kadernota
overweegt de VVD een voorstel, maar ik nodig u graag uit om hierover mee
denken. Ook het college vraag ik om een reactie.
Dan kom ik op het andere grote
punt. Het college levert niet alleen te weinig, maar luistert ook
slecht. In 2022 schafte het college het draagvlakonderzoek bij betaald
parkeren af. En ook een referendum werd de Haarlemmer in eerste instantie niet
gegund. Een gemiste kans, want in een democratie wil je evenwicht tussen macht
en tegenmacht. Inspraak en oppositie moet je niet als last ervaren, maar liever
als slijpsteen voor je beleid.
De moeite met tegenmacht zit diep
in de Haarlemse bestuurscultuur. Ook op dat vlak zou ik graag wat actie zien.
Zo zijn het afgelopen jaar vier begrotingsrapporteurs aan de slag gegaan om de
kwaliteit van de financiële stukken te verbeteren. Die informatie heeft de raad
nodig om haar controlerende taak te kunnen uitvoeren. Zij kwamen met een aantal
zinnige aanbevelingen:
- Stroomlijnen van de
financiële stukken en de beleidsstukken; grip op subsidierelaties; de
financiële verantwoording aan te laten sluiten op de doelenboom; en meer
inzicht in de reserves.
De houding die het college
vervolgens aannam legt de reflex bloot. Het college lijkt vooral de raad uit te
willen leggen welke informatie hij wel of niet moet ontvangen. Het leidt tot de
pijnlijke situatie dat de rapporteurs nogmaals moet wijzen op de geldende
verhoudingen tussen college en raad. Daarom de vraag aan het college welke
aanbevelingen zij gaat uitvoeren en welke niet. En die vraag stel ik
ook ten aanzien van de aanbevelingen van de auditcommissie. Neemt het college
die over of niet.