Op donderdag 18 december dienden Anne Sterenberg en Frits Garretsen van de fracties VVD en SP in de Haarlemse gemeenteraad de motie: Beroepsgeheim van vrijgevestigde hulpverleners in de jeugdzorg in. Hierin werd het college opgedragen om er zorg voor te dragen dat de gemeente over geen andere persoonsgegevens beschikt dan over de postcode van diegene die jeugdhulp ontvangt. Hiervoor stelden de fracties een zestal technische vragen over de privacy van de cliënten, de antwoorden daarop gaven aanleiding om de motie in te dienen.
Sinds 1 januari 2015 betaalt de gemeente Haarlem de jeugdzorg voor Haarlemmers onder de 18 jaar. De VVD en SP willen niet dat jeugdhulpverleners zoals psychiaters gedwongen worden om de gegevens over hun cliënten te verstrekken aan de gemeente Haarlem. De VVD en SP hadden naar aanleiding van signalen uit het beroepsveld nog steeds zorgen over de privacy van de cliënten en de schending van het beroepsgeheim van de hulpverleners. Aanleiding voor de technische vragen en de motie is onder meer de bewerkersovereenkomst die de vrijgevestigde hulpverleners in de jeugdzorg bij het aangaan van een contract met de gemeente in gevolge de Wet bescherming persoonsgegevens dienden te ondertekenen. Deze overeenkomst stelt vast dat het noodzakelijk is dat hulpverlener en gemeente persoonsgegevens uitwisselen. Wat er in Haarlem toe leidde dat om deze reden sommige hulpverleners weigerden om een contract met de gemeente aan te gaan.
In de verordening Jeugdhulp is opgenomen dat de gemeente het beroepsgeheim respecteert waartoe de hulpverleners in de jeugdzorg zich hebben verplicht. De VVD en SP waren dan ook van mening dat het voor de gemeente voldoende zou zijn om te beschikken over de postcode van de ontvanger van jeugdhulp. Dit omdat de gemeente op grond van het beginsel dat bij de financiering wordt gehanteerd, dient te beschikken over de woonplaats van diegene die jeugdhulp ontvangt.
Motie verworpen
Deze motie werd door de Haarlemse gemeenteraad niet aangenomen. De reactie van wethouder Snoek op de motie was als volgt:
"De VVD en de andere indieners halen een belangrijk thema aan, de privacy. Eerder heeft u bij de verordening daarover een uitstekend amendement ingediend, dat is aangenomen. De Wet gebruik Burgerservicenummer in de jeugdzorg geeft aan dat we de identificatieplicht toepassen in de zorg om misbruik te voorkomen. Wat gebeurt er nu? Eerst ging deze informatie naar de zorgverzekeraar. Nu gaat de gemeente de rekening betalen en wij krijgen als gemeente precies dezelfde informatie die de zorgverzekeraar krijgt. In die zin verrast het mij dat vrijgevestigden daarmee een probleem hebben, want de informatie die zij nu verstrekken aan de zorgverzekeraar is dezelfde informatie die wij dadelijk als gemeente krijgen. Wij krijgen geen inhoudelijke dossiers, wij krijgen slechts een Burgerservicenummer gekoppeld aan een DBC zodat we kunnen zien welke behandeling is verricht en daarvoor de betaling verrichten. Dat gaat dus over de rechtmatigheid van die betaling. Ik ontraad daarom ten sterkste de motie. Ik acht die niet uitvoerbaar. Dat heb ik u ook in de technische beantwoording aangegeven. Als u daarover dieper in discussie wilt gaan, dat was de commissie het juiste moment geweest om verder op de rechtsartikelen in te gaan en daarvoor de tijd te nemen. Die hebben we hier helaas niet. Wat ik u wel wil aanbieden, omdat privacy een belangrijk thema is, is om in januari een keer goed met elkaar in gesprek te gaan over privacy en de tijd te nemen om over uw zorg te praten. De motie is echt niet uitvoerbaar".
De reacties van een drietal coalitiepartijen was als volgt:
Mevrouw KLAZES: Op basis van de antwoorden van de wethouder zijn wij gerustgesteld en niet alleen op basis van de antwoorden. We hebben zelf ook een klein onderzoek gedaan onder de vrijgevestigde hulpverleners en ook daar kregen wij geen signalen dat er een probleem speelt. Wij steunen de motie niet.
De heer BRANDER: Mijn fractie zal tegen deze motie stemmen. We gaan ervan uit dat het college de wet naleeft en ook de Wet bescherming persoonsgegevens. Overigens zijn wij van mening dat dit onderwerp eerst gedegen in de commissie moet worden besproken en dat deze behandeling ontijdig is.
De heer SPIJKERMAN: Ook D66 vindt logischer wijze privacy een groot goed. Wij gaan echter niet mee met deze motie. Twee redenen: de privacy is hier niet in het geding en wij willen het college niet opzadelen met een juridische onmogelijkheid.
Uiteindelijk stemden alleen de VVD, SP, Trots, Actiepartij, Hart voor Haarlem, ChristenUnie en OPH in met de motie waardoor deze werd verworpen.
Raadplegen College bescherming persoonsgegevens
Dit was voor de VVD en de SP aanleiding om het College bescherming persoonsgegevens (CBP) te raadplegen over onze bedenkingen. Dit hebben wij op 22 december 2014 per brief gedaan. Hierin hebben wij de volgende casus neergelegd:
"Zoals u waarschijnlijk weet heeft de VNG een overeenkomst afgesloten met Vecozo, de organisatie die onder andere voor zorgverzekeraars de declaraties afwikkelt op basis van het DBC systeem. Binnen een maand na afloop van de therapie dient de vrijgevestigde zijn declaratie bij Vecozo in te dienen waarna de declaratie door de gemeente Haarlem wordt betaald.
Zelf wil de gemeente Haarlem in het bezit zijn van het BSN nummer van de cliënt alvorens tot betaling over te gaan. De samenwerkende gemeenten in Kennemerland gaan bij de financiering namelijk uit van het woonplaatsbeginsel. De BSN gegevens dienen ter controle van de woonplaats van de ontvanger van jeugdhulp. Het hebben van het BSN -nummer dient ter bestrijding van woonadresfraude. Wel heeft de verantwoordelijk wethouder, de heer M. Snoek, toegezegd dat de gemeente niet zal beschikken over het behandelplan.
De VVD en SP vinden het onaanvaardbaar dat het aan ambtenaren binnen de gemeente bekend wordt gemaakt welke ingezetene een psychotherapie ontvangt,. Zij vinden dit een aantasting van de bescherming van de persoonlijke levenssfeer van de ontvanger van jeugdhulp."
Het vervolg van de casus kunt u hier lezen, inclusief de aan het CBP voorlegde vragen. Waarbij aandacht is voor de sprake van tegenstrijdige belangen, enerzijds het belang dat de gemeente heeft bij het uitvoeren van een publieke taak en anderzijds het belang van de patiënt dat niet tegen zijn wil medische gegevens aan derden worden verstrekt en het belang van de arts of de psychotherapeut die de plicht heeft om zijn beroepsgeheim te eerbiedigen.
De eerste vraag die aan het CBP wordt gesteld: Vindt u het verstrekken van het BSN nummer van een ontvanger van jeugdhulp tegen zijn wil aan de gemeente in strijd met de Wet persoonsgegevens en op welke gronden? Daarnaast wordt onder andere ook gevraagd of het CBP het in strijd vindt met het beroepsgeheim voor artsen en psychotherapeuten als zij worden verplicht om tegen de wil van hun cliënt het BSN nummer aan de betalende gemeente te verstrekken?
Advies College bescherming persoonsgegevens
Op 16 maart 2015 heeft het CBP advies uitgebracht en dit advies verzonden aan de Minister van Veiligheid en Justitie en de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Op 27 maart is het advies openbaar gemaakt en zijn de VVD en SP ingelicht over het advies. Het advies en de brief zijn op de website van het CBP te lezen: https://cbpweb.nl/nl/nieuws/cbp-doorbreking-geheimhoudingsplicht-jeugdwet-niet-goed-geregeld
Hier wijst het CBP op een lacune in de Jeugdwet. In deze wet ontbreekt een bepaling over het doorbreken van de geheimhoudingsplicht door jeugdhulpverleners voor de financiële afwikkeling en controle op de jeugdzorg door de gemeente. Het CBP dringt er bij de bewindspersonen op aan zo spoedig mogelijk te zorgen voor een specifieke wettelijke bepaling die doorbreking van de geheimhoudingsplicht in deze gevallen mogelijk maakt. In de gevallen waarin nu geen toestemming wordt gevraagd, verstrekken de jeugdhulpverleners deze persoonsgegevens aan de gemeente in strijd met hun beroepsgeheim. Bovendien is de verwerking van deze persoonsgegevens door de gemeente in deze gevallen onrechtmatig.
VVD Haarlem is tevreden dat deze lacune wordt onderkend en dat er wordt bevestigd dat de verwerking van deze persoonsgegevens door de gemeente in deze gevallen onrechtmatig is. De VVD en SP zullen deze ontwikkeling nauwgezet volgen en blijven strijden voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer van de ontvangers van jeugdhulp.
Overzicht documenten:
- Technische vragen: http://vvdhaarlem.nl/-docs-/72018/download.pdf
- Motie: Beroepsgeheim van vrijgevestigde hulpverleners in de jeugdzorg
- Raadsverslag 18 december https://gemeentebestuur.haarlem.nl/Vergaderingen/Raad/2014/18-december/19:30
- Adviesaanvraag van de VVD en SP aan het CBP https://gemeentebestuur.haarlem.nl/bestuurlijke-stukken/2014509629--adviesaanvrage-fracties-SP-en-VVD-gemeenteraad-Haarlem.pdf
- Reactie CBP: https://cbpweb.nl/nl/nieuws/cbp-doorbreking-geheimhoudingsplicht-jeugdwet-niet-goed-geregeld
Tijdens de raadsvergadering op 30 oktober werd het amendement van de SP en VVD ‘Verordening Jeugdhulp bescherming persoonlijke levenssfeer’ raadsbreed aangenomen. Hierin hebben wij onder andere aangegeven dat: ‘Bij de uitvoering van de jeugdhulp zal de persoonlijke levenssfeer van jeugdigen en het gezin te behoeve waarvan de hulp wordt verleend zoveel mogelijk worden gewaarborgd.’ En dat:‘Daarnaast respecteert de gemeente het beroepsgeheim waartoe de hulpverleners in de jeugdzorg zich hebben verplicht. Alleen in het geval dat de veiligheid van het kind in gevaar is, zijn de hulpverleners niet aan het beroepsgeheimgehouden’.
Amendement 30 oktober 2014: Bescherming persoonlijke levenssfeer